Xin cho em hỏi làm thế nào để phòng bệnh H1N1 này cho trẻ nhỏ chưa đầy một tuổi.?

Nhận biết và phòng ngừa lây nhiễm cúm A (H1N1) Cúm A (H1N1) đang lây lan nhanh ở nhiều nước và ở hầu khắp các châu lục. Chính phủ các nước và tổ chức y tế thế giới đang ra sức ngăn chặn dịch bệnh, tránh những tổn thất to lớn về người. Việc hiểu đúng để nhận biết và đề phòng Cúm A không chỉ có ý nghĩa với cá nhân mỗi người mà còn là việc làm chung tay với nỗ lực của cả thế giới.Vi rút cúm A (H1N1) là gì? Vi rút cúm A (H1N1) là một chủng vi rút cúm A mới xuất hiện gần đây và gây bệnh cho người. Hiện nay (tính đến ngày 12/5/09) đã có hơn 30 quốc gia xác nhận có bệnh nhân nhiễm loại virút cúm này với số lượng là 5.251 trong đó có 61 trường hợp tử vong. Ban đầu người ta gọi vi rút mới này là cúm heo vì các nhà khoa học tìm thấy nhiều gien của vi rút này giống với gien của loại vi rút cúm ở loài heo. Tuy nhiên với những phân tích chi tiết hơn cho thấy loại vi rút này rất khác biệt với loại vi rút cúm heo lưu hành ở khu vực Bắc Mỹ. Vi rút cúm A (H1N1) mới này là một loại lai có gien của 4 chủng vi rút gồm vi rút cúm người, cúm heo, cúm gia cầm ở Bắc Mỹ và gien của cúm heo ở Châu Âu và Châu Á. Vi rút cúm A (H1N1) lây lan như thế nào? Đây là loại vi rút có thể lây lan từ người sang người nhưng hiện nay chưa rõ mức độ của sự lây lan dễ dàng như thế nào. Sự lan truyền của vi rút cúm A (H1N1) mới này gần giống như sự lây lan của cúm mùa mà chúng ta thường thấy. Vi rút lan truyền từ người này sang người khác do ho hay hắt hơi (nhảy mũi). Đôi khi người ta mắc bệnh do tay bị vấy hay dính chất tiết có vi rút sau đó đưa tay lên miệng mũi. Khi một người bị nhiễm vi rút cúm thì khoảng 7 ngày sau sẽ có triệu chứng. Một ngày trước khi có biểu hiện bệnh thì người bị nhiễm đã phát tán vi rút ra chung quanh cho đến 7 ngày sau đó. Trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ, có thời gian phát tán vi rút lâu hơn. Cúm A (H1N1) là bệnh lây chủ yếu qua đường hô hấp. Vì vậy mà ăn thịt heo được nấu chín không bị mắc bệnh. Vi rút có thể tồn tại từ 2-8 giờ sau khi bám vào các bề mặt. Nước pha với chlorine 1-3 mg/L đủ khả năng diệt vi rút cúm trong đó có cả vi rút cúm A (H1N1) mới. Triệu chứng của bệnh cúm do vi rút A (H1N1) là gì? Triệu chứng bệnh cúm A (H1N1) giống như cúm mùa bao gồm: sốt, đau cổ họng, hắt hơi, sổ mũi, đau nhức cơ. Khoảng gần 50% bệnh nhân còn có đau bụng, buồn nôn hay tiêu chảy. Giống như cúm mùa, cúm H1N1 mới cũng gây bệnh cảnh nặng hơn như viêm phổi khiến bệnh nhân ho nhiều, thở nhanh, khó thở, chụp Xquang cho thấy có tổn thương phổi. Một số bệnh nhân có triệu chứng của suy hô hấp cấp (ARDS), phù phổi và tử vong. Cũng cần nhắc lại là triệu chứng cúm A (H1N1) mới khác với cúm gia cầm A (H5N1). Cúm gia cầm không có các triệu chứng như sổ mũi, hắt hơi hay đau nhức cơ thể mà thay vào đó là bệnh cảnh của viêm phổi cấp sốt, ho, khó thở. Hiện nay người ta chưa biết mức độ trầm trọng của bệnh gây ra do vi rút cúm A (H1N1) mới này trên toàn thế giới. Tại Mexico có nhiều bệnh nhân nặng và tử vong trong khi số lượng bệnh nhân ở Hoa Kỳ cao hơn nhưng chỉ có 3 người chết. Cúm A(H1N1) mới này so với cúm gia cầm A/H5N1 thì tỷ lệ tử vong của cúm gia cầm cao hơn (tỉ lệ tử vong khi nhiễm cúm gia cầm là trên 50%). Các triệu chứng hô hấp báo động bệnh trở nên nặng là: thở nhanh (người lớn trên 30 lần phút), có cảm giác hụt hơi, chóng mặt đột ngột, ngộp thở, tím môi hay đầu chi, lơ mơ. Khi nào thì nghi ngờ bị nhiễm cúm A(H1N1)? Những người sống trong vùng có dịch hay có đến vùng có dịch cúm A (H1N1) đang lưu hành trong vòng 7 ngày trước khi xuất hiện sốt hay có triệu chứng đau nhức mình, sổ mũi... cần phải được xét nghiệm xem có nhiễm vi rút cúm A (H1N1) hay không. Do tình hình cúm trên toàn thế giới diễn tiến rất nhanh nên cần cập nhật danh sách các nước có bệnh cúm H1N1 mới. Lưu ý là thời gian rời từ vùng có dịch chỉ trong 7 ngày và cần đến khám bệnh ở cơ sở y tế gần nhất để được hướng dẫn. Khi nghi ngờ bị mắc bệnh cần làm gì?Khi nghi ngờ bị cúm nên ở nhà và tránh tiếp xúc với người khác ngoại trừ đi khám bệnh. Nếu nghi ngờ, bác sĩ sẽ cho thực hiện xét nghiệm phát hiện cúm A (H1N1). Hiện nay để xét nghiệm, bệnh nhân sẽ được làm phết mũi họng, các bệnh phẩm lấy được sẽ chuyển đến các phòng xét nghiệm của các bệnh viện như BV Bệnh Nhiệt đới, Nhi Đồng I và Nhi Đồng II. Những bệnh viện này đều có khả năng thực hiện kỹ thuật PCR tìm ra vi rút này. Điều trị bệnh cúm A (H1N1) như thế nào? Hiện nay có hai loại thuốc dùng để điều trị vi rút cúm A nói chung là Oseltamivir (Tamiflu) và Zanamivir (Relenza). Thuốc Tamiflu là thuốc uống còn Relenza là thuốc hít. Để có hiệu quả cần điều trị sớm trong vòng 24 giờ đầu sau khi có triệu chứng. Làm thế nào để phòng ngừa bệnh cúm A (H1N1)? Hiện nay chưa có vắc xin phòng ngừa lây nhiễm cúm A (H1N1) mới. Tuy nhiên chúng ta có thể thực hiện một số biện pháp hạn chế lây lan như sau: - Khi ho cần lấy tay che miệng bằng khăn giấy... sau đó bỏ vào sọt rác và rửa tay - Có thể ho vào tay áo nếu không có khăn giấy - Rửa tay với xà phòng thường xuyên nhất là sau khi ho hay hắt hơi - Không đưa tay chạm vào mắt mũi miệng vì vi rút lan truyền theo đường này - Tránh không nên tiếp xúc với người bệnh Khi bị sốt nên tránh tiếp xúc với mọi người càng nhiều càng tốt. * Ba biện pháp đơn giản phòng nhiễm cúm A/H1N1 Vi rút cúm A/H1N1 khi ra khỏi cơ thể người sẽ chết sau 2 giờ; nếu nằm trong dịch tiết mũi, miệng thì có thể tồn tại 10 ngày. Do vậy, việc phòng chống cúm A/H1N1 bằng cách: rửa tay, rửa mũi, đeo khẩu trang sạch là những biện pháp đơn giản, rẻ tiền nhưng hiệu quả cao. Ngoài ra, 3 biện pháp này còn có tác dụng bảo vệ sức khỏe hàng ngày cho người tiếp xúc với môi trường ô nhiễm. Rửa tay đúng cách Rửa tay với xà phòng dưới vòi nước chảy là tốt nhất. Thị trường có bán nhiều loại xà phòng nước để rửa tay (chỉ cần 1 giọt cho một lần rửa tay). Đơn giản nhất là dùng xà phòng bánh (loại chế từ dầu thực vật, có mùi thơm như: sả, hoa nhài…) vừa rẻ tiền, vừa tiện mang theo khi đi xa. Không nên dùng các loại xà phòng diệt khuẩn (vì nó diệt luôn cả vi khuẩn có ích trên da). Rửa tay khi nào? Trước và sau khi ăn, trước và sau khi làm việc (nhất là khi tiếp xúc với bệnh nhân; với thực phẩm, dược phẩm ở khâu còn hở; đếm tiền, nhận tiền). Cách rửa tay: làm ướt 2 bàn tay, thoa xà phòng rồi sát tay nọ lên tay kia, cọ kỹ ngón tay, móng tay rồi xối nước cho sạch. Lau khô tay bằng khăn khô sạch hoặc giấy khô sạch. Rửa mũi Khi rửa mặt, người ta thường dùng khăn rửa mặt ngoáy lỗ mũi, nhưng chỉ sạch vành ngoài, còn hốc mũi phía trong thì nhiều người chưa biết cách rửa. Tại sao phải rửa mũi? Do hoạt động hít thở thường xuyên liên tục, hốc mũi là nơi lọc không khí trước khi vào phổi, nên hốc mũi cũng là nơi chứa nhiều chất ô nhiễm trong không khí như: vi rút, vi khuẩn, vi nấm, khí độc, bụi… Khi nào cần rửa mũi? Để bảo vệ sức khỏe bản thân, buổi sáng khi rửa mặt, buổi tối trước khi ngủ. Sau khi tiếp xúc với môi trường ô nhiễm như: tham gia giao thông, làm việc nơi nhiều hơi độc, khói bụi; nơi nhiều tác nhân gây bệnh (khám chữa bệnh, chăm sóc bệnh nhân; kiểm dịch động vật; chăm sóc vật nuôi; giết mổ gia súc gia cầm; tẩy độc môi trường, phun thuốc bảo vệ thực vật; sửa chữa, tẩy rửa xe cộ, máy móc, động cơ đốt trong…). Khi thời tiết khí hậu khô hanh, cảm thấy khó chịu ở mũi. Khi có dịch do vi rút: cúm A/H1N1, H5N1, SARS, quai bị, thủy đậu… Khi có bệnh đường hô hấp như: nghẹt mũi, cảm cúm, viêm mũi dị ứng, viêm họng, viêm xoang, viêm amyđan, viêm thanh phế quản, lao phổi… Để bảo vệ sức khỏe cộng đồng: rửa mũi trước khi rửa tay để làm nhiệm vụ: tiêm chích, phẫu thuật, chăm sóc bệnh nhân. Pha chế, chế biến, đóng gói thuốc hoặc thực phẩm trong khâu sản phẩm còn hở. Chăm sóc trẻ nhỏ nhằm tránh truyền vi rút, vi khuẩn, vi nấm... có trong hốc mũi của mình cho các đối tượng trên. Cách rửa sạch hốc mũi: cúi nghiêng đầu, xịt nước rửa mũi vào từng hốc mũi; dùng 2 ngón tay bóp day 2 cánh mũi cho nước chảy ra, làm như vậy 2 - 3 lần mới rửa sạch được niêm mạc hốc mũi. Đối với trẻ sơ sinh 2 tuần tuổi đến trẻ 2 tuổi, nên xịt nhẹ nước rửa mũi (có thể dùng thuốc nhỏ mắt NaCl 0,9% nhỏ mỗi hốc mũi 2 - 3 giọt) rồi nghiêng đầu trẻ cho nước chảy ra, sau đó lau khô cho bé bằng khăn mềm sạch. Trẻ trên 5 tuổi nên hướng dẫn cho bé tự làm. Các loại nước rửa mũi: tiêu chuẩn chung của nước rửa mũi là vô trùng, đẳng trương với huyết tương (dung dịch NaCl 0,9%) còn gọi là nước muối sinh lý. Trên thị trường có 2 loại nước rửa mũi: nước biển tự nhiên đã loại bớt NaCl để đạt hàm lượng 0,9% và dung dịch NaCl 0,9%. Các loại này được đóng trong bình xịt có đầu phun tia nhỏ hoặc phun sương. Tự pha chế nước rửa mũi: lấy 100g muối ăn loại trắng sạch (có hàm lượng NaCl khoảng 85-90%) cho vào nước sạch đã đun sôi vừa đủ 1.000ml, khuấy cho muối tan hết rồi đun sôi lại, (ta được dung dịch muối 9%). Lấy 100ml dung dịch này, thêm nước sạch đã đun sôi vừa đủ 1.000ml rồi đun sôi lại 10 phút ta có nước muối sinh lý vô trùng làm nước rửa mũi (rửa mắt, rửa vết thương) bảo quản trong chai vô trùng. Khi bình xịt nước rửa mũi cạn thì bổ sung nước rửa mũi tự pha. Tác dụng của nước rửa mũi: sát khuẩn nhẹ, co mạch nhẹ, co niêm mạc nhẹ; chống xuất tiết dịch mũi; giảm viêm mũi; giúp cho việc tái tạo niêm mạc mũi. Làm sạch dịch nhầy đóng nghẹt trong mũi, làm cho việc thở bằng mũi được dễ dàng (chống nghẹt mũi). Làm sạch các chất ô nhiễm đọng ở hốc mũi. Chống khô mũi. Hỗ trợ điều trị viêm mũi dị ứng. Đeo khẩu trang sạch Khẩu trang có tác dụng ngăn cản các tác nhân gây bệnh trong không khí xâm nhập đường mũi, miệng. Do vậy phải là khẩu trang sạch và ôm khít vùng mũi miệng, nếu không thì nó có tác dụng ngược lại (đầu độc người sử dụng, phát tán tác nhân gây bệnh cho cộng đồng). Các loại khẩu trang hiện có: Khẩu trang vải 2 lớp (còn gọi là khẩu trang phổ thông): có nhiều kiểu dáng hợp thời trang (chiếm 90% thị trường khẩu trang). Nhược điểm: chỉ có tác dụng giảm lượng bụi bám vào miệng, chui vào mũi. Khẩu trang ngoại khoa (còn gọi là khẩu trang phẫu thuật): thường sử dụng cho các nhân viên y tế khi phẫu thuật, tiêm chích, khám chữa bệnh, chăm sóc người bệnh; cấp cho hành khách ở sân bay khi có dịch do vi rút như: SARS, cúm A/H1N1, H5N1. Nhược điểm là: không ôm khít vùng miệng mũi người dùng, nên đã xảy ra trường hợp một số bác sĩ và nhân viên y tế nhiễm bệnh và tử vong khi chăm sóc bệnh nhân SARS năm 2002 (BV. Việt Pháp - Hà Nội). Để đảm bảo an toàn cho người sử dụng: cơ sở sản xuất khẩu trang cần cải tiến thiết kế theo kiểu hình phễu, với nhiều kích cỡ khác nhau để người dùng chọn lựa cho phù hợp (như khẩu trang N95). Khẩu trang có than hoạt tính: lớp vải giữa có tẩm than hoạt tính (220g/m2) khoảng 10g than hoạt có trong một khẩu trang. Than hoạt tính có tác dụng hấp thụ khí độc. Còn có diệt được vi rút, vi khuẩn, vi nấm... hay không thì chưa ai dám chắc (tuy nhiên nhà phân phối lại quảng cáo là ngừa được vi rút cúm, vì thế cuối năm 2002 khi có dịch SARS người ta đổ xô đi mua khẩu trang than hoạt tính với giá khá đắt). Khẩu trang diệt khuẩn: khẩu trang N95 kiểu hình phễu, có nhiều cỡ khác nhau để người dùng chọn cho phù hợp, ôm gọn được vùng mũi miệng người sử dụng. Ngăn được các tác nhân gây bệnh có kích cỡ từ 1-10m. Không thấm các chất tiết của người bệnh do ho, hắt hơi, nói chuyện bắn vào. Do đó, loại khẩu trang này chỉ dùng cho 3 loại bệnh là: bệnh nhân nhiễm cúm A/H1N1 hoặc H5N1, SARS, lao phổi; nhân viên y tế làm việc ở môi trường có bệnh trên; Người chăm sóc bệnh nhân nhiễm các bệnh trên. Khẩu trang này chỉ dùng 1 lần và tiêu hủy theo chế độ rác thải y tế độc hại. Để đảm bảo yêu cầu đeo khẩu trang sạch: cần thay khẩu trang ngay sau khi ra khỏi môi trường ô nhiễm hoặc khi hết giờ làm việc. Do đó, cần có sẵn vài cái khẩu trang sạch và 1 túi ni-lông kín, sạch để chứa khẩu trang dùng rồi. Xử lý khẩu trang đã sử dụng (với loại khẩu trang phổ thông và khẩu trang ngoại khoa): nếu không tiếp xúc với người bệnh, có thể giặt khẩu trang với xà phòng rồi phơi khô dưới nắng mặt trời. Nếu đã tiếp xúc với người bệnh: luộc khẩu trang trong nước muối 2% để sôi trong 15 phút (hoặc vò với xà phòng diệt khuẩn, ngâm trong xà phòng 15 phút) sau đó vò, xả nước cho sạch rồi phơi dưới nắng mặt trời. Nếu không làm được thì tiêu hủy theo chế độ rác thải y tế độc hại. BS: Đặng Văn Huy